Çin, Almanya ve İtalya’nın uzay ajansları deprem bölgesinin görüntülerini ücretsiz olarak kullanıma açtı. Deprem sonrası 11 il ve Sivas’ın Gürün ilçesindeki kültürel varlıklarda oluşan hasarın tespiti için yeni bir proje başlatıldı. Gönüllü ekip, depremden etkilenen 11 ildeki 1652 kültür varlığındaki tahribatı kayıt altına alıyor.
Deprem sonrası 11 il ve Sivas’ın Gürün ilçesindeki kültürel varlıklarda oluşan hasarın tespiti için Ege Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Çiler Çilingiroğlu ile Akdeniz Üniversitesi Uzay Bilimleri ve Teknolojileri Bölümü’nden Doç. Dr. Nusret Demir’in çabalarıyla gönüllü bir ekip kurularak yeni bir proje başlatıldı.
Uydu görüntülerinin tek tek incelendiği projede yer alan gönüllüler, yüksek çözünürlüklü uydu verileri ile kaymalar ve sahadan fotoğrafları karşılaştırarak arkeolojik alan ve kültürel varlıklarda ortaya çıkan hasarın boyutunu tespit etti.
‘Bir görüntü 7 bin euro’
Duvar’dan Ceren Deniz’in haberine göre Çin Ulusal Uzay İdaresi ile Avrupa Uzay Ajansı’na bağlı Alman Uzay Ajansı ve İtalyan Uzay Ajansı’nın uydu görüntülerini kendilerine yolladığını açıklayan Demir, “Bu görüntülerle İskenderun sahilinde çökmeler olduğunu tespit ettik. Tek tek binalara kadar inebileceğimiz bir metre çözünürlükteki ama değişimi milimetre ölçeğinde görebileceğimiz bu X-band Radar verileri normalde çok pahalı. 2014 yılında bir tane görüntü için 7 bin euro ödemiştik. Afet dolayısıyla bu görüntüler bizimle ücretsiz paylaşılıyor” dedi.
Nusret Demir, “Bu çalışmada uzaktan algılama yöntemlerini kullanıyoruz. Uzayda çeşitli ülkelere ait radar uyduları var. Bu uydular her tür hava koşullarında çalışabiliyor. Bulutlardan geçebilen radar sinyalleriyle çalışan bu uydulardan iki tür görüntü sağlayabiliyoruz. Birincisi depremin şiddetine ilişkin görüntüler, ikinci de faz ölçümü yapabileceğimiz veriler. Şiddet verilerinden yapıların yıkılıp yıkılmadığına bakıyoruz. Fazdan ise üç boyutlu yapısal değişim hakkında bilgi sahibi oluyoruz. Depremden önce ve sonra alınmış bilgileri karşılaştırıyoruz” diye konuştu.
Rapor hazırlanacak
Deprem bölgesindeki toplam 1652 kültür varlığının koordinat verilerini gönüllülerin çabasıyla derlediklerini aktaran Çiler Çilingiroğlu ise şunları söyledi:
“Kültürel varlıkları ve arkeolojik alanları Yapay Açıklıklı Radar İnterferometrisi (InSAR) analizine tabi tutuyor, yeryüzünde oluşan deformasyon bilgileriyle birlikte işleyebiliyoruz. Böylece kültürel ve tarihi varlıklarımızın güncel durumunu kayıt altına alırken, ileriye dönük olarak hasar riski olan, öncelikli korunması gerekli veya acilen onarılması gereken varlıklara ilişkin bir rapor hazırlama imkanımız da olacak. Aynı zamanda sahadan gelen teyitli hasar verilerini haritalara entegre etmeye başladık. Böylece uzaktan algılama ve saha verileri birbiriyle karşılaştırılabilecek.”
