Tüm canlılar yaşamlarını devam ettirmek için su, olmazsa olmaz besin maddelerinden biridir. İnsan vücudu yaklaşık olarak %50-60 kadarını su oluşturmaktadır. Bir başka ifade ile insan vücudunun temel sıvısını su oluşturur. Sağlıklı bir beden için vücuttan atılan sıvı miktarı, alınan sıvı miktarından fazla olmamalıdır. Ancak bazen çeşitli sebepler nedeni ile vücutta olması gerekenden daha fazla sıvı kaybı olmaktadır. Bu durum dehidrasyon veya dehidratasyon olarak tanımlanıyor. Erken dönemde müdahale edilmeyen dehidrasyon, ciddi sorunlar ortaya çıkarmaktadır.

Dehidrasyon nasıl oluşur?

Su sayesinde besinlerin sindirilmesinden vücut ısısının korunmasına kadar pek çok görevi bulunur. Su olmazsa insan ancak birkaç gün yaşayabilir. Vücudun sıvı-elektrolit dengesinin bozulması başta böbrekler olmak üzere birçok organın hasar görmesine neden olur. Normal durumda vücuttan atılan sıvı ile alınan sıvı dengede olmalıdır. Vücudun oluşturduğu sıvı dengesine dehidrasyon adı verilir. Vücuttaki sıvıyı bedenden uzaklaştırmakla görevli temel organ ise böbreklerdir. Günde yaklaşık olarak 1500 ml sıvı böbrekler yolu ile vücuttan atılır. Bunu deri, bağırsak ve solunum takip etmektedir.

Normal şartlarda vücut susuzluk yaşadığı zaman su kaybettiğinin sinyalini verir ve yerine sıvı konması gerektiğinin sinyalleri verir. Ancak susuz kaldıklarını söyleyemedikleri için dehidrasyon açısından en çok dikkat edilmesi gereken bebeklerdir. Bunun yanı sıra böbreklerdeki bozukluklar, aşırı terleme, ishal, yüksek ateş ve kusma gibi durumlar neticesinde vücutta sıvı kaybı ortaya çıkabilmektedir. Vücuttan sıvı atılırken sodyum, potasyum, gibi sağlık için önemli olan mineraller de bu sıvı ile beraber atılır. Su ya da diğer yiyecek ve içeceklerle vücut kaybetmiş olduğu sıvı ve mineralleri geri alamaz ise vücudun sıvı-elektrolit dengesinde bozulma meydana gelir. Sıvı-elektrolit eksikliği veya dengesizliği pek çok organ ve dokuyu olumsuz etkilemektedir.

Dehidrasyon belirtileri nelerdir?

Susuzluk hissi: Vücutta sıvı dengesi bozulmaya başladığında açlık, susama ve tokluk merkezini içerisinde olan hipotalamus uyarılır ve kişide su içme ihtiyacı ortaya çıkarır. Vücut sıcaklığını ayarlayan merkez de burada bulunmaktadır. Vücudun sıvı-elektrolit dengesinin korunmasında da hipotalamus bezi önemlidir. Dehidrasyon belirtileri denildiği zaman ilk akla gelen susuzluk hissi olmaktadır. Susuzluk hissi diğer belirtiler ile kıyaslandığında en hafif belirtidir. Çünkü yeterli miktarda sıvı tüketildiğinde sıvı kaybının önüne geçilebilmektedir.

Ağız kuruluğu: Ağız kuruluğu da dehidrasyon belirtileri denildiğinde akla gelmektedir. Dehidrasyon, tükürük bezleri tarafından salgılanan tükürüğün yapışkanlığını azalttığı gibi tükürük miktarının da azalmasına neden olur.

Halsizlik: Aşırı terleme ve yüksek ateş gibi durumlar vücutta sıvı kaybı yaşatmaktadır. Sıvı kaybı da kan hacminin azalmasına neden olur. Doku ve hücrelere giden kan miktarı azalır ve bu sebeple halsizlik meydana gelir.

İdrar miktarında azalma: Böbreklerin en önemli görevi vücutta bulunan sıvı-elektrolit dengesinin düzgün bir şekilde devam etmesini sağlamaktır. Böbreklerde yeterli miktarda sıvı bulunmadığı zaman, dışarı sıvı atımını gerçekleştiremez. Aynı zamanda idrar renginin koyulaşması da dehidrasyon belirtilerinden biri olabilir.

Cilt değişiklikleri: Vücuttaki sıvı dengesinin bozulması cilt üzerinde de kendisini belli etmektedir. Dehidrasyon ile kandaki sıvının azalması ile derinin elastikiyetinde azalma gözlenir.