Gümrük ailesi; Gümrük Kanunu’na dayanan gümrük personeli, gümrük müşavirleri, gümrük müşavir yardımcıları, stajyerler ve yetkisiz (kimliksiz) iş takipçileri arasındaki ilişkilerin oluşturduğu gümrükleme sektörü içindeki en önemli birlikteliktir.
Gümrük personeli, gümrük idarelerinde Gümrük Mevzuatı’nda belirtilen işlemleri gerçekleştiren kamu görevlileridir. Gümrük müşavirleri, her türlü gümrük işlemini takip ederek sonuçlandırabilirler. Gümrük müşavir yardımcıları, bir gümrük müşavirinin yanında çalışır ve onun adına gümrük idarelerinde iş takip edebilirler. Stajyerler, gümrük idarelerinde iş takibi yapamazlar! Ancak gümrük idaresine isminin ve staj süresinin önceden bildirilmesi durumunda, gümrük müşaviri sorumluluğunda gümrüklü yer ve sahalara girip çıkabilirler.
Yetkisiz iş takipçileri ise, meslek mensubu olmamakla birlikte gümrük müşavirlerinin yararına beden gücünü, kafa gücünü ya da el emeğini kullanan ve ücretle çalışan emekçilerdir. Emek olmadan hiçbir gümrük işlemi sonuçlandırılamaz. Gümrük emekçileri, gümrük müşavirlerinin yanında ya da şirketinde emeği ile çalışan veya el becerisini kullanarak ücret karşılığında çalışıp geçimini sağlayan işçi statüsünde kişilerdir. Kimlikleri yoktur ama aynı zamanda iş sahiplerinin vekilidirler de.
Gümrük ailesi, çoğunluklu olarak gümrük personelinden ve yetkisiz (kimliksiz) gümrük iş takipçilerinden oluşmaktadır. Gümrük idarelerindeki yetkisiz iş takipçilerini görmezlikten gelenler, bakıp da görmeyenlerdir. Çünkü gümrük ailesi içerisindeki yetkisiz gümrük iş takipçisi sayısı; gümrük müşaviri, gümrük müşavir yardımcısı ve stajyerlerin toplamından daha fazladır.
110 yıllık ‘Gümrük Müşavirliği Mesleği’ gücünü; tertemiz duygular, sevgi, fedakârlık, emek, hizmet, dayanışma, birlik ve beraberlik içinde olmasından almaktadır. Ancak son yıllarda ülkemiz de, mesleğimiz de tutarsızlıklarla dolu bir süreçten geçiyor.
Biz, eski bir gümrük denetçisi olarak, gümrüklerde yetkisiz iş takip etmekte olan binlerce mağdurun uğradığı zulmü gündeme getirerek tarihe not düşmüş oluyoruz. Gerisi gümrük bürokrasisi ve siyasilerin bileceği iştir. Gümrüklerde yetkisiz iş takipçilerini inkâr edeni Allah çarpar!
YENİ GÜMRÜK KANUNU
Gümrükleme sektöründe, Dünya Gümrük Örgütü’nün kuralları çerçevesinde çalışmak önem taşımaktadır. Ticaret Bakanlığı’nca hazırlanan ‘Yeni Gümrük Kanunu Taslağı’nda ülkenin menfaati ve güvenliğinin ön planda tutularak, Dünya Gümrük Örgütü ve Avrupa Birliği (AB) normlarını da kapsayacak şekilde hazırlandığından hiç şüphemiz yoktur. Ancak Yeni Gümrük Kanunu Taslağı hazırlanırken, gümrüklerde yıllardır mesai harcayan ve sayıları azımsanmayacak kadar çok olan yetkisiz gümrük iş takipçilerini görmezlikten gelmek, yok saymak gaflet değil de nedir? Gümrüklerde emeği ile geçinen, gümrüklerin yükünü ve gümrük personelinin kahrını çeken binlerce emekçiyi yok saymak en azından etik bir davranış değildir. Maalesef bu kafa ve bu bakış açısıyla gümrüklerde özlem duyulan düzeni ve değerleri hayata geçirmek mümkün değildir.
Bir gümrük müşaviri olarak, gümrüklerde yıllardır yetkisiz olarak iş kovalayan bu kimliksiz emekçilerin durumlarının meşrulaştırılması gerektiğini düşünüyorum. Yeni Gümrük Kanunu ile bu koşullarda mesleki ve insani açıdan özlemi duyulan barış ortamının gerçekleştirilebilmesi çok önemlidir. Meclis’te bu sorunun da hal çaresine bakılabileceğine inanıyorum. Çünkü her alanda olduğu gibi gümrüğe ilişkin alanlarda da bu tür sorunları ortadan kaldıracak ve kamu yararını tesis edecek yeni ve sağlıklı bir düzene ve Gümrük Ailesi’ni mutlu edecek samimi ve doğru bir anlayış ve iradeye ihtiyaç var! Ancak ülkeyi ve gümrükleri yönetenlerde ne yazık ki bu anlayış ve iradenin egemen olmadığı görümlüktedir.
ÇARE VAR!
Gümrük idaresi hem kurumsal, hem işlevsel, hem de ekonomik olarak Devletin temel egemenlik alanlarının başında gelmektedir. Devlet denen şey ise halk için, kamu için vardır! Devlet kendini kurumlar, kurallar ve teamüllerle birlikte var eder. Güçlü devlet, güçlü kurumlarla vardır.
Ticaret Bakanlığı’nca hazırlanan Yeni Gümrük Kanunu Taslağı eninde sonunda kanun teklifi olarak Meclis’e gelecektir. Meclis’te temsil edilen siyasi partilerin vicdanlı milletvekilleri gümrük emekçilerini yok sayan bu anlayışa ve iradeye ‘dur’ diyecektir. Çünkü binlerce yetkisiz gümrük iş takipçileri sadece gümrük müşavirlerinin sorumluluğunda gümrüklü yer ve sahalara girip çıkabilmek için yasal dayanak istiyorlar. Yetkisiz emekçilerin, gümrük müşavirinin yanında geçen hizmetleri stajyerlikten sayılabilir. Onlar, en azından bir kimliğe kavuşturulabilir. Meclis, yetkisiz gümrük emekçiler konusuna uzlaşmayla, inatlaşmadan çözüm bulamaz ise, Gümrük Ailesi’nin yapısı tamamen bozulabilir ve gümrükleme sektöründe yaşanan kaos daha da derinleşebilir.
Hatırlatmakta fayda var: Bugüne kadar, yetkisiz iş takipçilerini ara sıra gümrüklerden kovmak ya da Gümrük Kanunu’nda öngörülen usulsüzlük cezası ile cezalandırmak hiçbir zaman çözüm olmamıştır. Gümrük’te sevilen bir kişi olmak, saygı duyulan olmaktan daha önemlidir! Çünkü saygı bazen mecburidir ama sevgi yürektendir.
Binlerce yetkisiz gümrük emekçisinin gözü Yeni Gümrük Kanunu Taslağı’ndadır. Yıllardır gümrüklerde itilen kalkılan, horlanan ve dışlanan yetkisiz gümrük emekçileri gümrüklere rahatça girip çıkabilmek için umutla Meclis’ten ışık bekliyor. Vicdanlı milletvekilleri, gümrüklerde yaşanan bu mağduriyete çare üretebilir ve bu ıstıraplı insanların dertlerine derman olabilir.
Gümrük müşavirinin yanında en az 3 yıl sigortalı olarak çalışmakta olan yetkisiz iş takipçileri, Yeni Gümrük Kanunu’nun yürürlüğe gireceği tarih itibariyle ‘stajyer’ sayılabilir ve tıpkı stajyerler gibi gümrüklü yer ve sahalara girip çıkmalarına izin verilebilir. Gümrük Müşavirleri Dernekleri tarafından verilecek eğitim programlarını tamamlayıp başarılı olanlara ‘stajyer’ kimliği verilebilir. Bunlardan Gümrük Kanunu’nda belirtilen gümrük müşavir yardımcısı olabilme şartlarını taşıyanlar Gümrük Müşavir yardımcısı sınavına girebilirler. Gümrük müşavir yardımcısı olabilme şartlarını taşımayanlar ise ‘stajyer’ olarak hizmet vermeye devam ederler. Hatta gümrük emekçileri, Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü görev alanı itibariyle kuracakları bir dernek çatısı altında örgütlenebilirler.
Böylelikle en azından gümrükleme sektöründe kayıt dışı çalışanlar da kayıt içine alınmış olur. Gümrük emekçilerine de sorumluluk yüklemekte fayda var! Asıl mesele şudur: Gümrük idaresinin kendi başına açtığı dertlere şeytan gelse çare bulamaz.
Ama endişeye hiç mahal yok! Gümrük sofrası, Gümrük Ailesi’nin tüm fertlerine yeter! Yeter ki aile fertleri arasında sevgi, saygı, barış, kardeşlik, birlik ve beraberlik olsun. Çok sevdiğim bir sözdür: Ekmeğini yalnız yiyen, yükünü yalnız taşır!
