Genelde, tarımsal üretimin örtü altından çıkıp (sera), “tarlaya” taşınması ile yaz aylarında gıda fiyatlarında düşme beklenir. Bu yaz beklenti gerçekleşmedi. Son açıklanan tarım ve gıda ile ilgili verilere bakıldığında, önümüzdeki aylarında da gıda fiyatlarında düşme olmayacak. Çünkü üretim girdi fiyatları artışı, yetersiz destek çiftçileri sistemin dışına itmeye devam ediyor. Üretmekten vazgeçiriyor. Yeterli üretim yapılamıyor. Diğer yandan lojistikte yaşanan sıkıntılar, aracıların çokluğu nedeniyle üretici-son satış noktası arasındaki fiyat farkı açıklığının daraltılması için önlem alınmıyor.
Gıdanın ulaşılabilirliği, sürekliliği için üretim miktarı ve fiyatı önemlidir. Özellikle yaz aylarındaki yetersiz üretim, fiyatların yüksekliği dönemsel bakılmamalı. Kış aylarında “beslenme zorluğu” olarak, karşımıza çıkar. Kışın beslenme, yazdan hazırlanan gıdalarla yapılır. Yeterli hazırlık yapılamadıysa, aile de beslenme sorunları yaşanır. Bu nedenle “kış hazırlığı” önemsenir. Fakat, bu yıl hazırlıklar yeterli yapılmıyor. Yaz aylarının sonunda olunmasına karşın konserve, kurutma, reçel, marmelat yapımı için kullanılan meyveler, fasulye, domates, biber, patlıcan, bamya vb. ürünlerin fiyatının çok yüksek olması, evlerde “kış hazırlıkları” telaşını azalttı. Birçok evde yeterli kış hazırlığı yapılamadığından “kış nasıl geçer” kaygısı oluştu. Yetersiz üretimde eklendiğinde, bu kış kolay geçmeyecek…
Kışın zor geçecek olmasında, çiftçilerin kabahati yok. Onlar üretmek istiyor. Sorun ‘tek adamın’ tarımsal üretime bakışında. Çiftçilere, “terbiye” edilmesi gereken üreticiler olarak görmesinde. Terbiye etmek içinde, her hasat döneminde, büyük ölçekli dışalıma gitmekte. Ulusal gelirin yüzde 1’nin çiftçilere destek olarak ödeneceği yükümlülüğünü yerine getirmiyor. Dahası eylül ayına gelinmesine karşın, henüz 2022 ürünü tarım destekleri açıklanmadı. Birçok üründe ekim yapıldı, hasat yapıldı, ürün satıldı ne kadar destek verileceği belli değil.
Terbiyeyi kalıcı kılmak için de destek veren, girdi tedarikçisi KİT’leri özelleştirilerek, çiftçiler tohum, enerji, tarım kimyasalları (gübre, ilaç, bitki geliştiriciler vb.) üzerinden yerel/uluslararası şirketlere bağladı. Gönüllü işçisi durumuna getirdi. Çiftçi kooperatif birlikleri yasasında düzenleme yapılarak, dayanışma ağları parçalandı. Ucuz girdi sağlamaları, finansman desteğini çekerek ürün almaları engellendi. Kamuyu destekleme alımlarından çekerek, tüccarın/tefecinin ellerine bıraktı.
Tek adamın terbiye amaçlı uyguladığı neoliberal tarım politikayla üretim sürdürülemez. Israr edilirse yazdan kışın ne tüketeceğiz kaygısına düşülür. Kaygıdan arınmak içinde, çiftçileri üretimin içinde tutacak kamucu yaklaşımlar geliştirmeli. Çiftçilerin örgütlenerek, ürettiğini sahip çıkması yeterli.
